Trẻ trong năm đầu quan trọng nhất là tăng cân tốt và có hệ miễn dịch khỏe mạnh khi ấy khả năng tiêu hóa của trẻ cũng hoạt động tốt theo. Trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh mới có sức đề kháng tốt và khả năng phòng các bệnh lây nhiễm từ môi trường cao, giúp cho sự phát triển thể chất lẫn trí não ở trẻ trong những năm đầu đời được hoàn thiện hơn.
Vì mỗi bé có một nhịp độ phát triển khác nhau nên tốc độ tăng cân của trẻ sơ sinh cũng khác nhau và phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Trong tuần đầu sau sinh bé có thể bị tụt cân sinh lý và mất khoảng 5-10% cân nặng ban đầu, nhưng bước sang tuần thứ 2 bé sẽ tăng cân trở lại và đạt mốc cân nặng vượt trội.
Theo các tiêu chuẩn của Tổ Chức Y Tế Thế Giới sự tăng trưởng được xem là bình thường đối với trẻ bú sữa mẹ thông qua các tiêu chí sau:
Bé sẽ bị sụt từ 5-10% cân nặng sau khi sinh trong tuần đầu tiên và bắt đầu tăng cân đều đặn sau 2-3 tuần tiếp theo.
Thông thường trong 3 tháng đầu đời bé tăng khoảng từ 1 – 1,2 kg/tháng, từ tháng thứ 3 đến tháng thứ 6 tăng khoảng 600g. Càng về sau thì cân nặng của bé sẽ càng tăng chậm hơn với mỗi tháng chỉ tăng từ 300-400g
Chiều dài tăng 1,5 lần trong vòng 12 tháng
Chu vi vòng đầu tăng lên khoảng 11cm khi 12 tháng tuổi.
Nguyên nhân bé bú mẹ mà vẫn chậm tăng cân và cách khắc phục
1. Mẹ cho bú chưa đúng cách
Nếu mẹ cho bé bú mỗi bên vú một lúc rồi nhanh chóng đổi qua bên khác thì có thể bé không nhận đủ dinh dưỡng từ sữa mẹ, nguyên nhân là do sữa mẹ có 2 dạng trong quá trình tiết sữa đó là sữa đầu cữ bú và sữa cuối cữ bú trong đó:
Sữa đầu cữ bú (foremilk): là sữa mẹ trong khoảng 10 phút đầu được cất giữ trong các ngăn chứa và tiết ra vào giai đoạn đầu cho bú. Sữa đầu cữ bú thường trong, loãng như nước, khi bé bú có thể bắn thành tia nếu mẹ nhiều sữa.
Sữa cuối cữ bú (Hindmilk): Tiếp theo sữa đầu cữ bú là loại sữa chảy ra trong giai đoạn giữa và cuối cữ bú. Loại sữa có chứa nhiều chất kem và đầy đủ những vitamin tan trong mỡ đặc và béo hơn, chứa nhiều đạm, là nguồn dinh dưỡng giúp bé phát triển và no lâu, và chỉ chảy ra từng giọt trắng đục vào những phút lúc cuối cùng tại bầu sữa mẹ.
Vì vậy, mẹ cần cho con bú ít nhất 20 phút mỗi bên, để đảm bảo con bú được những giọt sữa béo. Nếu mẹ cho con bú chừng 15 phút lại chuyển sang bầu vú bên kia cho bú nghĩa là con sẽ chỉ bú được lượng sữa ban đầu loãng như nước. Như vậy con sẽ không đủ no, ngủ chập chờn không yên giấc vì vẫn còn đói.
Với trẻ nào bú thời gian ngắn dưới 20p cho 1 lần bú thì mẹ cần phải VẮT BỎ BỚT lớp sữa đầu tùy theo lượng sữa thực tế của mình nhiều hay ít. It thì bỏ chừng 20-30ml, nhiều thì vắt bỏ nhiều hơn cho một bên bầu ngực, để con có thể bú ngắn thời gian hơn cho mỗi bên vú, nhưng vẫn bú được lớp sữa nhiều dinh dưỡng hơn.
Xem : Hướng dẫn cho con bú đúng cách
2. Bé bú chưa đủ
Nguồn thức ăn duy nhất của trẻ sơ sinh chính là sữa mẹ hoặc sữa công thức vì vậy mẹ cần cho bé bú đều đặn trong ngày. Mỗi cữ bú cách nhau khoảng từ 2-3 giờ kể cả vào ban đêm mẹ cũng nên đánh thức bé dậy để cho bú. Mẹ có thể kiểm tra xem, sau mỗi lần bú, bé có vui vẻ thỏa mãn không. Nếu bé hay quấy khóc, đòi bú thường xuyên, đi tiêu ít, thời gian bú dài rồi sau đó bỏ bú, không thích bú thì có khả năng bé bú chưa đủ.
Ngoài ra, khi con bú mẹ hoàn toàn mà tăng cân kém, con chậm phát triển các giai đoạn biết lẫy, ngồi bò, mọc răng thì mẹ cần ăn uống đầy đủ chất hơn, đủ chất đạm (thịt cá) dùng thêm các hoa quả chứa vitamin A, C, E, ăn thêm ngũ cốc để có Vitamin B. Các loai này thấy nghe quen thuộc nhưng không phải ai cũng bổ sung đủ cho cơ thể, khi thiếu các loại vitamin và khoáng chất cần thiết sẽ khiến trẻ sơ sinh bú mẹ chậm lớn, chậm phát triển, tăng cân kém hoặc suy dinh dưỡng. Vì vậy, phụ nữ mang thai và cho con bú mẹ hoàn toàn cần bổ sung đầy đủ các nhóm dưỡng chất cần thiết mỗi ngày.Nếu mẹ ăn uống không đủ chất thì sữa mẹ không thể đảm bảo đủ dinh dưỡng để cung cấp cho con phát triển bình thường hay tốt nhất được.
Thực phẩm là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng tốt nhất. Tuy nhiên, do nhu cầu tăng cao nên rất khó để bổ sung đầy đủ nếu chỉ qua thức ăn hàng ngày. Do đó, ngoài tăng cường chất lượng bữa ăn, bà mẹ cho con bú được khuyên dùng thêm thuốc bổ mỗi ngày. Các dưỡng chất mẹ cần lưu ý cung cấp đủ như: DHA, EPA, acid folic, Canxi, I-ôt, Vitamin A, D…
Trẻ sơ sinh ngay từ khi chào đời sẽ ngủ liên tục khoảng từ 16-18 tiếng mỗi ngày, bé chỉ thức khi ăn và khi đi vệ sinh. Sở dĩ, sự phát triển của bé trong những tháng đầu diễn ra rất nhanh chóng cũng chính là nhờ giấc ngủ, hay nói cách khác trẻ lớn lên khi ngủ.
Khi lớn hơn thời gian ngủ của bé cũng sẽ giảm đi nhưng bạn vẫn cần đảm bảo cho trẻ ngủ đủ giấc và đúng giờ. Nhất là vào buổi tối không cho trẻ thức quá muộn vì ngủ muộn sẽ làm cho tuyến yên không tiết ra hormone tăng trưởng làm bé chậm lớn, chậm tăng cân hơn.
Ngoài ra mẹ nên massage cho bé mỗi ngày sẽ có tác dụng làm cho trẻ sơ sinh thư giãn, đi vào giấc ngủ ngon lành, việc massage cho trẻ sơ sinh cũng được các nhà nghiên cứu khuyến khích vì tác dụng thúc đẩy hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Một khi bé không gặp vấn đề gì về tiêu hóa, con sẽ chóng tăng cân.