Làm Thế Nào Khi Bị Chảy Máu Cam / 2023 / TOP 17 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 12/2022 # Top View

Chảy máu cam (Chảy máu mũi) là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau về mũi. Không chỉ xảy ra do những chấn thương, tác động bên ngoài mà còn cảnh báo về nguy cơ tiềm ẩn của những bệnh lý khác như khối u lành hay ác tính vùng mũi xoang,… Ngoài ra, nhiều người vẫn hay lầm tưởng rằng hiện tượng này xảy ra do cơ thể bị nóng nên vẫn chưa chú trọng đến việc phòng ngừa và xử lý thế nào khi gặp tình trạng chảy máu cam.

Hiện tượng chảy máu mũi, còn được gọi với cái tên quen thuộc là chảy máu cam, được chia ra làm 2 loại chính, gồm chảy máu trước mũi và chảy máu sau mũi. Chảy máu mũi trước thường gặp nhiều nhất ở trẻ em. Bên cạnh trẻ em thì người lớn, đặc biệt là những người bị cao huyết áp, sơ vữa động mạch,,,, cũng có nguy cơ cao bị chảy máu cam.

Phân biệt

Chảy máu trước mũi: thường chảy máu ở điểm mạch Kesselbach, tức búi mạch ở phần trước vách ngăn mũi, lượng máu chảy thường ít, không nguy hiểm đến tính mạng.

Chảy máy sau mũi: thường chảy máu ở các động mạch bướm khẩu cái, hoặc động mạch sàng trước hoặc động mạch sàng sau. Chảy máu ở các động mạch này, thường lượng máu sẽ ra nhiều với tình trạng nặng hơn.

Đặc biệt, đối với những khối u sơ vòm mũi họng hay gặp ở bệnh nhân nam trẻ (vị thành niên), lượng máu chảy ra rất nhiều và lặp lại nhiều lần. Đây cũng là trường hợp hay gặp trong công tác cấp cứu ở Bệnh viện Tai- Mũi- Họng TP.

Với tình trạng chảy máu cam ở mức độ nhẹ, vừa, hay nặng thì việc xử lý, cấp cứu ban đầu rất quan trọng.

Những bước thực hiện đúng

Bóp toàn phần tháp mũi bệnh nhân lại, cả cánh mũi và dọc theo sống mũi nhằm tác dụng cầm máu.

Không nên cúi ra trước hoặc ngửa ra sau.

Giữ trong vòng từ 5 – 10 phút, trong trường hợp nhẹ, máu sẽ ngưng chảy ra bên ngoài.

Chú ý

Đối với những người bị cao huyết áp khi đang chảy máu cam, cần đo và đưa huyết áp về mức ổn định, nhằm giúp máu có thể ngừng chảy.

Nếu trẻ bị tái phát nhiều lần, cần đến ngay các trung tâm y tế để được nội soi, chẩn đoán bệnh, đốt cầm máu.

Nếu như sau khoảng 10 phút nhưng máu vẫn không ngừng chảy ra dù đã được sơ cứu như cách thức trên, thì phần lớn rơi vào tình trạng chảy máu mũi nặng hay chảy máu mũi sau, cần tiếp tục cầm máu, đồng thời đưa nạn nhân đến các cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.

Cách nhận biết tình huống

Đối với trường hợp lượng máu chảy ít, hoặc vừa: Sau khi ép cánh mũi từ 5 – 10 phút, máu ngưng chảy ra bên ngoài. Đây là trường hợp chảy máu trước mũi, thuộc mức độ nhẹ, không gây nguy hiểm.

Đối với trường hợp lượng máu chảy ra nhiều. Sau khi sơ cứu trong 1 thời gian nhưng máu vẫn tiếp tục chảy ra bên ngoài. Đây được đánh giá là trường hợp chảy máu sau mũi, thuộc mức độ nặng, nguy hiểm.

Tư vấn chuyên môn: PGS. TS. BS Trần Phan Chung Thủy – Giám đốc BV Tai- Mũi- Họng chúng tôi Theo Tạp chí Sức Khỏe – chúng tôi

Cấp cứu những trường hợp chảy máu cam cấp tính

Chảy máu cam rất hay gặp và thường chỉ gây khó chịu chứ không phải là vấn đề thực sự. Thường chảy máu cam ở một bên, đôi khi cũng có thể ở cả hai bên. Tại sao lại bị chảy máu cam và làm thế nào để cầm máu khi bị chảy máu cam?

Ở trẻ em và người lớn trẻ tuổi, chảy máu cam thường bắt nguồn từ vách ngăn mũi. Vách ngăn này phân chia các khoang mũi.

Ở người trung niên và người già, chảy máu cam có thể bắt đầu từ vách ngăn nhưng nó cũng có thể bắt đầu ở sâu hơn bên trong mũi. Dạng chảy máu cam này ít gặp hơn nhiều. Nó có thể xảy ra do xơ cứng động mạch hoặc cao huyết áp. Dạng chảy máu cam này khởi phát tự nhiên và thường khó cầm, cần có sự trợ giúp chuyên khoa.

Nhìn chung, đổ máu cam thường do các nguyên nhân sau đây:

– Chấn thương nhỏ (lấy tay ngoáy mũi) hoặc chấn thương mạnh va đập trực tiếp vào mũi (tai nạn, ngã…).

– Viêm đường hô hấp trên (cúm, viêm xoang, hít hơi độc dẫ đến viêm mũi…).

– Lệch vách ngăn mũi, ung bướu (u xơ vòm, ung thư vòm mũi họng), bệnh phình mạch.

– Cao huyết áp hoặc bệnh do rối loạn quá trình đông máu.

– Dị vật: Khi thấy chảy máu và mủ một bên mũi, cần nghĩ đến tình trạng có dị vật ở đường thở.

– Không khí quá khô (độ ẩm thấp).

– Một số trường hợp máu cam đổ không rõ nguyên nhân, máu đột ngột chảy và tự cầm.

Để ngừng chảy máu cam:

– Ngồi thẳng lưng. Giữ thẳng lưng có tác dụng hạ huyết áp ở các tĩnh mạch mũi.

– Bóp chặt mũi. Dùng ngón tay cái và ngón trỏ và thở bằng miệng. Tiếp tục bóp chặt mũi trong 5-10 phút. Động tác này sẽ ép chặt lên điểm chảy máu ở vách ngăn mũi và thường làm máu ngừng chảy.

– Để ngăn chảy máu tái phát sau khi máu đã cầm, không nên ngoáy hoặc xì mũi và không nên cúi trong vòng vài giờ sau khi bị chảy máu. Giữ đầu ở mức cao hơn tim.

– Nếu chảy máu tái diễn, hãy hít mạnh vào để làm sạch các cục máu đông trong mũi bạn, xịt cả 2 bên mũi bằng thuốc xịt mũi chống sung huyết chứa oxymetazolin (Afrin, Dristan,…). Bóp chặt mũi theo cách đã mô tả ở trên và gọi bác sĩ.

Nên đi khám ngay nếu:

– Chảy máu kéo dài trên 20 phút

– Chảy máu cam sau khi bị tai nạn, ngã hoặc chấn thương đầu, kể cả bị đấm vào mặt có thể gây vỡ mũi.

Nếu bạn thường xuyên bị chảy máu cam, hãy sắp xếp đi khám bác sĩ. Bạn có thể cần đốt mạch máu gây ra hiện tượng chảy máu cam. Đốt điện là một kỹ thuật trong đó mạch máu được đốt bằng dòng điện, nitrat bạc hoặc laser. Đôi khi bác sĩ có thể nút mũi bạn bằng gạc đặc biệt hoặc bóng latex bơm căng để chèn ép vào mạch máu và làm máu ngừng chảy.

Cũng nên gọi cho bác sĩ khi bạn đang bị chảy máu mũi và đang dùng các thuốc chống đông máu, như aspirin hoặc warfarin (Coumadin). Bác sĩ có thể khuyên bạn điều chỉnh thuốc.

Thở ôxy qua ống đặt vào mũi (ống xông) có thể làm bạn bị tăng nguy cơ chảy máu cam. Nên bôi loại dầu nhờn gốc nước vào hốc mũi và tăng độ ẩm trong nhà để giúp giảm chảy máu cam.

Khi làm việc căng thẳng, thức khuya, ngồi phòng máy lạnh nhiều làm niêm mạc mất đi độ ẩm hay thời tiết thay đổi thất thường là nguyên nhân chảy máu cam của mọi người. Hiện tượng trên chia làm hai loại phổ biến là chảy máu cam mũi trước và mũi sau. Với chảy máu cam mũi trước lượng máu không nhiều, nhưng chảy dai dẳng. Còn loại kia thì nguy hiểm hơn, thường gặp ở người lớn tuổi.

Khi bị chảy máu cam ở nhà, hơi nghiêng đầu về phía trước hoặc nửa đứng nửa ngồi. Không nên ngửa đầu ra sau, máu sẽ dọc theo yết hầu chảy ngược vào dạ dày, khiến người bệnh mắc phải triệu chứng ói mửa, choáng váng,… Tiếp theo, dùng ngón cái và trỏ ép chặt hai cánh mũi, giữ trong khoảng 5 – 10 phút. Nếu sau 20 phút máu vẫn chảy thì cần di chuyển người đến bệnh viện gần nhất để xử lí.

Chảy máu cam, có nên nhỏ nước muối sinh lý?

“Con tôi 5 tuổi, thỉnh thoảng chảy máu mũi. Các dược sĩ ở tiệm thuốc bảo nên nhỏ nước muối sinh lý vì hiện tượng chảy máu cam ở con tôi là do khô niêm mạc mũi. Tôi có nên làm theo không?”

Chảy máu cam không phải là dấu hiệu của một căn bệnh nghiêm trọng. Hiện tượng chảy máu cam hiếm khi xảy ra với trẻ sơ sinh mà thường xảy ra với trẻ nhỏ.

Chảy máu cam có thể do niêm mạc mũi bị khô, đóng vảy và bị rách, nhất là vào lúc khí hậu khô hanh, mùa đông. Còn với trẻ nhỏ thường là do những vật lạ nhỏ như hạt đậu hay đầu bút chì bị mắc trong mũi.

Nếu hiện tượng chảy máu cam diễn ra thường xuyên thường là do có một khối u trong mũi hay do sử dụng quá mức một số loại thuốc như aspirin hay ibuprofen.

Trường hợp của con chị mới 5 tuổi thì nguyên nhân thường gặp nhất là do khô lớp niêm mạc mũi hoặc do viêm mũi dị ứng, đôi khi do viêm nhiễm đường hô hấp trên. Do vậy, chị có thể nhỏ nước muối sinh lý hằng ngày cho cháu, vừa có tác dụng làm ẩm niêm mạc mũi, vừa có tác dụng rửa sạch các chất bụi bẩn và vi khuẩn giúp cho bé thở tốt hơn.

Nếu không đỡ, chị nên cho cháu đi khám, nếu cần thiết bác sĩ sẽ cho làm thêm những xét nghiệm sâu hơn để tìm nguyên nhân và cách chữa trị.

Mặc dù chảy máu mũi có thể khá đáng sợ, nhưng thường thì chúng chỉ gây ít phiền toái và không nguy hiểm. Chảy máu mũi thường xuyên khi xảy ra nhiều hơn 1 lần trong 1 tuần.

Niêm mạc lót phía trong mũi chứa nhiều mạch máu nhỏ. Những mạch máu này nằm sát bề mặt nên rất dễ bị tổn thương và gây chảy máu mũi.

Hai nguyên nhân thường gặp nhất gây chảy máu mũi là:

Không khí khô. Khi niêm mạc lót trong hốc mũi bị khô đi, chúng dễ dàng bị chảy máu và nhiễm trùng hơn.

Ngoáy mũi. Thường xảy ra nhất ở trẻ em.

Những nguyên nhân khác có thể gây chảy máu cam (chảy máu mũi) bao gồm:

Viêm mũi xoang (nhiễm trùng mũi xoang)

Dị vật mũi. Đặc biệt lưu ý ở trẻ nhỏ.

Bệnh máu khó đông, ví dụ như hemophilia

Uống thuốc Aspirin

Sử dụng thuốc kháng đông, ví dụ như warfarin and heparin

Hít phải các hóa chất gây kích ứng niêm mạc mũi, như Amoniac (NH3)

Sử dụng Cocaine

Thuốc xịt mũi, nếu dùng quá thường xuyên và không đúng chỉ định của bác sĩ.

Viêm mũi không do dị ứng

Chấn thương mũi

Những nguyên nhân gây chảy máu mũi ít gặp:

Thông thường, chảy máu mũi không phải là triệu chứng hay hậu quả của bệnh tăng huyết áp. Nhưng huyết áp tăng cao có thể khiến cho tình trạng chảy máu mũi của bạn kéo dài và nặng hơn.

Đa số tình trạng chảy máu mũi thường không nghiêm trọng và có thể tự cầm được.

Nên đến bệnh viện ngay nếu chảy máu mũi trong các tình huống sau:

Theo sau một chấn thương, ví dụ như tai nạn giao thông

Chảy máu mũi lượng nhiều

Kéo dài hơn 30 phút ngay cả khi đã thực hiện các bước tự cầm máu.

Xảy ra ở trẻ nhỏ hơn 2 tuổi

Nếu bạn thường xuyên bị chảy máu mũi, ngay cả khi có thể tự cầm được, bạn cũng nên đến khám bác sĩ để xác định nguyên nhân chảy máu.

Không nên tự lái xe đến bệnh viện nếu bạn đang chảy nhiều máu. Bạn nên gọi xe cấp cứu hay nhờ người khác chở đi.

Ngồi dậy và cúi người về phía trước. Tư thế ngồi có thể giúp làm giảm áp lực trong các mạch máu ở mũi. Điều này ngăn chảy máu mũi nặng hơn. Ngoài ra, cúi người về phía trước để máu không chảy xuống họng và vào dạ dày, vì nó có thể gây kích thích dạ dày.

Không cố gắng hỉ mũi mạnh hay khạc máu vì có thể khiến chảy máu nặng hơn. Bạn nên nhẹ nhàng lau sạch và bóp cánh mũi để đẩy máu cũ trong mũi ra. Nhổ nhẹ nhàng nếu máu chảy xuống họng.

Xịt thuốc co mạch mũi – các thuốc xịt giảm nghẹt mũi (nếu có)

Dùng ngón cái và ngón trỏ bóp chặt 2 bên cánh mũi, ngay cả khi chỉ chảy máu 1 bên mũi. Thở nhẹ nhàng bằng miệng. Tiếp tục bóp chặt trong khoảng 10 – 15 phút. Động tác này giúp chèn chặt vào điểm chảy máu tại niêm mạc mũi và thường có thể làm ngưng chảy máu cam.

Đặt một túi chườm lạnh lên mũi để các mạch máu mũi co lại và làm đông máu nhanh hơn, giúp giảm chảy máu.

Lặp lại các bước trên nếu chảy máu chưa ngưng hẳn.

Khi chảy máu mũi đã ngưng, để ngăn không bị chảy lại, bạn không nên ngoáy mũi hay hỉ mũi mạnh. Tránh cuối đầu xuống thấp vì có thể làm tăng áp lực ở mạch máu niêm mạc mũi. Nên giữ đầu ở tư thế cao hơn tim.

Nếu bạn đã thực hiện các bước trên mà chảy máu mũi không giảm, bạn nên đến bệnh viện để được xử trí thích hợp.

Giữ ẩm cho niêm mạc mũi. Đặc biệt trong những tháng lạnh, hanh khô.

Dùng nước muối sinh lý xịt mũi. Xịt mũi bằng nước muối sinh lý giúp làm ẩm niêm mạc mũi. Bạn có thể dễ dàng mua nước muối sinh lý xịt mũi ở các quầy thuốc. Khi bạn cảm thấy mũi bị khô, hãy xịt 1-2 nhát vào mỗi bên mũi.

Đừng bôi Vaseline, dầu khoáng hoặc sản phẩm dạng dầu khác (như dầu dừa) vào bên trong mũi. Đặc biệt ở trẻ, nếu trẻ hít phải một lượng nhỏ những chất này vào phổi, cũng có thể gây viêm phổi.

Cắt móng tay cho trẻ. Trẻ thường hay ngoáy mũi làm tổn thương niêm mạc dẫn đến chảy máu. Vì vậy bạn nên thường xuyên cắt ngắn móng tay cho trẻ.

Dùng máy làm ẩm không khí.

Chảy máu mũi hay chảy máu cam, là một tình trạng thường gặp và do nhiều nguyên nhân gây ra. Chảy máu mũi thường không nguy hiểm và có thể tự cầm tại nhà. Nếu chảy máu mũi nhiều hoặc kéo dài, bạn nên đến bệnh viện để được xử trí thích hợp. Nếu chảy máu mũi xảy ra thường xuyên, dù có thể tự cầm, bạn cũng nên đến khám bác sĩ để tìm nguyên nhân chảy máu.